Het ontstaan van de Republiek, 1572-1588
Bijles geschiedenis HAVO
Hoe was de Republiek ontstaan?
Het lukte Alva niet om de opstand in de Nederlanden te laten stoppen en er ontstond een burgeroorlog. Hieruit bleek dat de politiek van Willem van Oranje: de gelijkberechtiging voor de katholieken en protestanten in de opstandige gewesten onhaalbaar was. Hierdoor voerde Willem van Oranje een propagandaoorlog. Omdat hij zoveel mogelijk Nederlanders wilde bereiken koos hij niet voor een religieuze maar voor een nationale invalshoek. Willem van Oranje riep de Nederlanders op om hun ‘vaderland’ te beschermen tegen die ‘vreemde’ Spanjaarden, maar zei niets (slechts) over Karel V.
Het leger wat gehuurd werd door Filips II werd slecht betaald waardoor er steeds meer muiterijen uitbraken. Nederlanders werden hier de dupe van: huizen werden binnengestormd en bezittingen werden gestolen. Door deze muiterijen sloten de tot dan toe loyale gewesten zich in 1576 bij de Pacificatie van Gent aan bij de Opstand, maar met de voorwaarde dat het katholicisme bij hen werd gehandhaafd. Het katholicisme kon niet gehandhaafd worden omdat veel radicale calvinisten de macht overnamen in Brabant en Vlaanderen. Door deze machtsovername van radicale calvinisten schrokken de Katholieken en sloten zij weer vrede met de koning.
In 1579 viel de opstand uiteen, en sloten de overgebleven opstandige gewesten zich aaneen in de Unie van Utrecht. In 1981 werd Filips II II officieel afgezworen.
De opstandige gewesten kregen het moeilijk: in 1584 werd de leider Willem van Oranje vermoord, in 1585 viel Antwerpen weer in Spaanse handen en de zoektocht naar een staatshoofd leverde niets op. Maar de Republiek kreeg steun van Engeland, hierdoor konden ze vanaf 1588 weer terrein terugwinnen van de Spanjaarden. Dit was vooral mogelijk omdat Filips II op veel verschillende terreinen tegelijk oorlog voerde. In 1588 besloten de Staten-Generaal dat de Nederlanden ook zonder vorst bestuurd kan worden, de Verenigde Republiek der Zeven Provinciën wordt uitgeroepen. De soevereiniteit van de Republiek werd in 1596 door Engeland en Frankrijk erkend maar pas in 1648, met de vrede van Munster, werd de internationale erkenning officieel.
Welk kenmerkende aspect hoort hierbij?
Kenmerkend aspect:
22) Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
Belangrijke voorbeelden:
- Het ontzet van Leiden (1547) = Na een lang bezet van de Spanjaarden, bereikt het water via de doorgestoken dijken de omgeving van Leiden, de Spaanse legers slaan op de vlucht.
- Alteratie van Amsterdam (1578) = Omdat Amsterdam een handels isolement wil voorkomen in het opstandige noorden, wordt het katholieke stadsbestuur vervangen door een bestuur dat calvinistisch is. (is voor internationale/nationale handel ook de beste economische oplossing)
- Plakkaat van Verlatinge (1581) = Nederlandse edelen leggen vast dat zij het gezag van de Spaanse koning niet langer erkennen.
- De Spaanse Armada wordt verslagen (1588) = Filips II stuurt zijn vloot richting Engeland, Nederlanders blokkeren de Spanjaarden ter hoogte van Antwerpen. De Armada wordt aangevallen door Engelse schepen.
Al deze belangrijke voorbeelden horen bij kenmerkend aspect 22. Maar bij de alteratie van Amsterdam horen ook kenmerkend aspecten 14 en 21.
Welke jaartallen Zijn belangrijk?
- 1576 Pacificatie van Gent de gewesten die loyaal bleven bij de Spanjaarden sluiten zich nu ook aan bij de opstandige gewesten in het noorden, maar met de voorwaarde dat het katholieke geloof wordt gehandhaafd.
- 1579 Pacificatie valt uiteen de opstandige gewesten verenigen zich met de Unie van Utrecht
- 1581 Plakkaat van Verlatinghe Unie van Utrecht zweert Filips II af als staatshoofd.
- 1584 Willem van Oranje vermoord door de katholieke Balthasar Gerards die beweert in opdracht te hebben gehandeld van de Spaanse koning.
- 1585 Antwerpen valt in Spaanse handen, de internationale handelsrol van antwerpen vervalt hierbij ook omdat de schelde wordt afgesloten voor zeevaart.
- 1588 Vorming van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
- 1569 Engeland en Frankrijk erkennen de soevereiniteit van de Republiek
- 1648 Vrede van Münster, de republiek wordt internationaal erkend als staat.
