De ondergang van de Republiek van Weimar, 1919- 1933

Bijles geschiedenis VWO

In 1919 ontstond De Republiek van Weimar, deze maakte van Duitsland een parlementaire democratie. Een parlementaire democratie is een representatieve democratie waarbij de burgers via gekozen vertegenwoordigers in het parlement, de wetgevende macht, invloed hebben op het beleid. Helaas was deze basis van deze democratie wankel door de machtsstrijd tussen democraten en groepen die een einde wilden maken aan de parlementaire democratie, zoals de oude conservatieve elite, extreemrechtse groepen en communisten. De leiders van de Republiek probeerden door middel van een vreedzame politiek weer aanzien te krijgen in Europa. Een groot deel van de Duitse bevolking had weinig vertrouwen in de politieke leiders van de Republiek omdat deze verantwoordelijk werden gehouden voor de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog en het Verdrag van Versailles uit 1919. Bovendien slaagden zij er lange tijd niet in de grote politieke en vooral economische problemen op te lossen. De herstelbetalingen die ontstonden door het verdrag van Versailles drukten zwaar op de economie en leidden in 1923 tot een grote economische en politieke crisis, de Ruhrbezetting was hier een gevolg van. Mede door hulp van de Verenigde Staten begon een voorzichtig economisch herstel en konden tussen 1924 en 1929 redelijk stabiele regeringen worden gevormd onder leiding van het Dawesplan.

De Amerikaanse Beurskrach van 1929 legde de zwakte van de Duitse economie bloot. Van de ontstane politieke instabiliteit profiteerde vooral de nationaalsocialistische partij, de NSDAP, onder leiding van Adolf Hitler. Mede door het redenaarstalent (goed kunnen spreken) van Hitler, grootscheepse propaganda en machtsvertoon, groeide de NSDAP uit tot een massapartij. Het Duitse volk werd economisch herstel beloofd, verwerping van het Verdrag van Versailles, een einde aan de chaos en verdeeldheid van de Weimar-republiek en sterk leiderschap. Hierdoor zou Duitsland weer de plaats op het wereldtoneel krijgen waar het, volgens Hitler, recht op had. Na door de NSDAP gewonnen verkiezingen en met steun van de conservatieve elite werd Hitler in 1933 benoemd tot rijkskanselier (hoogste regeringsambtenaar van Duitsland). Meteen na zijn aantreden begon hij met de opbouw van een totalitair regime (politiek systeem waarbij de gehele maatschappij ondergeschikt wordt gemaakt aan het staatsidee). Met de machtigingswet (deze wet geeft de zittende regering tijdelijk buitengewone volmachten zodanig dat het parlement regeringsmaatregelen niet meer kan controleren of verbieden) zette het parlement zichzelf buiten spel en kwam de Republiek van Weimar ten einde.