De ontwikkeling van leven op aarde: evolutie
Bijles Biologie VMBO
Op celniveau lijken organismen heel erg op elkaar
De aarde bestaat al heel lang, maar liefst 4,6 miljard jaar. In al die tijd zijn er veel verschillende soorten geweest. Ze ontstaan, en dan, na verloop van een lange tijd, sterven ze weer uit. Hoe soorten zich ontwikkelen (evolutie) en hoe ze met elkaar verbonden zijn, gaan wij aan je uitleggen. Organismen op aarde hebben cellen die onderling heel erg vergelijkbaar zijn. Op celniveau lijken organismen dus heel erg op elkaar.
Wat betreft de bouw en functie van organen lijken organismen al wat minder op elkaar. Organen met dezelfde functie kunnen er bij verschillende organismen er heel anders uit zien. Ook kunnen organen juist hetzelfde gebouwd zijn maar andere functies hebben. Denk maar aan de vleugels van een kip en van een pinguïn. Vanbinnen zien we dat de vleugels op ongeveer dezelfde manier zijn opgebouwd. Maar, een kip vliegt er mee en een pinguïn natuurlijk niet. Ze hebben dus andere functies.
Rudimentaire organen
Soms ontwikkelt een organisme zich zo dat hun organen hun functies verliezen. Zulke organen noem je rudimentaire organen. Laten we eens naar ons eigen lichaam kijken. Mensen hebben bijna allemaal verstandskiezen. Onze voorouders hadden die hard nodig om heel taai voedsel te kunnen kauwen. Eigenlijk heeft de mensheid al heel lang niet die extra tanden nodig, omdat we al heel lang ons eten zo bereiden dat het zachter en beter te kauwen is. Verstandskiezen hebben we nu dus helemaal niet nodig. Maar, toch hebben veel mensen ze nog. Twee andere voorbeelden zijn je blinde darm en je staartbeentje.
Zoals we al zeiden: soorten sterven uit, en dan ontstaan er dus nieuwe soorten. Het leven op aarde is voortgekomen uit de evolutie van gemeenschappelijke voorouders. Dat kunnen we stellen, omdat we zien dat veel soorten heel verwant aan elkaar zijn.
Natuurlijke selectie
Een belangrijk begrip bij evolutie is natuurlijke selectie. Natuurlijk selectie is het overleven van de best aangepaste soort (en het afsterven van de minder goed aangepaste soorten). De overlevende soort krijgt dan weer nakomelingen en blijft voortbestaan.
Maar, hoe ontstaat dan een nieuwe soort? Als een groep (populatie) van een soort helemaal afgezonderd (in isolatie) gaat leven in een bepaald gebied, voor lange tijd, kan er een nieuwe soort ontstaan. De groepen zullen zich dan anders gaan ontwikkelen omdat ze zich in andere omgevingen bevinden.
Tip: Je weet of twee organismen tot dezelfde soort behoren als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.
