Samenvatten
Bijles Nederlands VMBO
Wat is het verschil tussen hoofd- en bijzaken?
Samenvatten is een onderdeel van het eindexamen op het VMBO. Het gaat hierbij vooral om het herkennen van hoofdzaken in de tekst. Hoofdzaken zijn de belangrijkste punten uit de tekst.
Maar, hoe moet je nou hoofd- en bijzaken onderscheiden?
Hoofdzaken vind je vaak aan het begin en aan het einde van een tekst. Voorbeelden van hoofdzaken zijn jaartallen, feiten en eigenschappen van het onderwerp.
Tip: Lees de tekst goed door en vertel na aan jezelf waar de tekst over gaat in je eigen woorden. Je zal zien dat je al aardig op weg bent met de hoofdzaken belichten!
Bijzaken geven jou als lezer voorbeelden en extra uitleg. Een bijzaak is er om de tekst leuker of duidelijker te maken. Als er een herhaling in de tekst voorkomt is dit ook een bijzaak.
Hoe onderscheid je hoofd- en bijzaken?
Naast dat je ze moet herkennen, moet je ze ook van elkaar moeten onderscheiden en ordenen.
Tip: Voorbeelden zijn nooit hoofdzaken, die horen dan ook nooit bij een samenvatting. Op je eindexamen zullen vragen over samenvatten vaak in meerkeuze vorm geformuleerd zijn. Je zult een aantal dingen moeten kunnen op je eindexamen. Die hebben we hieronder even op een rijtje gezet voor je.
- Je moet kunnen kiezen welke zin (van een aantal gegeven zinnen) het beste een samenvatting geeft van een tekst,
- Je moet aangeven welke zin(nen) (van een aantal gegeven zinnen) gebruikt zouden kunnen worden in een samenvatting. Dus, welke zinnen bevatten hoofdzaken?
- Als je een aantal zinnen gegeven krijgt die delen van de tekst samenvatten moet je bepalen in welke volgorde de zinnen horen te staan zodat je een goedlopende samenvatting krijgt.
- Je moet ook een korte samenvatting kunnen maken van bijvoorbeeld twee alinea’s. Het kan ook zijn dat er wordt gevraagd om iets specifieks samen te vatten uit de tekst.
Wat is een hoofdgedachte?
Een hoofdzaak is iets anders dan de hoofdgedachte. De hoofdgedachte is het antwoord op de vraag: Wat wordt er in deze tekst gezegd over het onderwerp? De hoofdgedachte is één zin. Een tekst bevat daarentegen meerdere hoofdzaken.
Check ook onze uitleg over tekstdoelen.
