HC 3: De Koude Oorlog 1945-1991
Bijles geschiedenis HAVO
Hoe is de wereld in twee idealistische blokken verdeelt?
Na de Russische revolutie van 1917 kwam in Rusland de communistische partij aan de macht. De communistische partij streefde naar een klasseloze samenleving en een wereldrevolutie. De Sovjet-Unie werd onder leiding van Stalin een totalitaire staat. In deze totalitaire staat was er weinig individuele vrijheid voor de burgers, zij werden onderdrukt door communistische partij dictatuur en de economische staatscontrole. Volledig tegenovergesteld van dit systeem was het systeem van de Verenigde Staten. Het systeem van de Verenigde staten en andere Westerse landen was gebaseerd op democratie, kapitalisme, politieke rechten en het individu. Vanaf het jaar 1941 streden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie samen de strijd tegen Duitsland, Japan en italië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar aan het einde van de oorlog liepen de spanningen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten op. Tijdens de Conferentie van Potsdam (vlakbij Berlijn) in juli 1945 werden de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten het niet eens over de vredesregeling met Duitsland en over de nieuwe machtsverhoudingen in Europa.
Hierdoor nam het wantrouwen tussen de Sovjet-Unie en de Westelijke landen verder toe. Doordat dit wantrouwen toenam nam daardoor ook de behoefte toe aan controle over gebieden die van strategisch een belangrijke rol speelden. Doordat beide landen streefden naar invloedssferen, bevestigde dit voor de Sovjet-Unie zowel als voor de Verenigde Staten het vijandbeeld van de ander. In Oost-Europa ontstonden volksdemocratieën naar het model van de Sovjet-Unie. In 1947 probeerde president Truman communistische expansie tegen te gaan met de Trumandoctrine en met het stimuleren van de Europese eenwording. In 1948 wisten de Verenigde Staten tijdens de blokkade van Berlijn, West-berlijn te behouden. Het gevolg van deze periode was dat Europa verdeeld raakte in twee ideologische machtsblokken. Door de wapenwedloop, het bezit van de atoombom in beide blokken en door de vorming van militaire bondgenootschappen kwamen deze blokken steeds grimmiger tegenover elkaar te staan.
De kenmerkende aspecten bij deze historische context
Kenmerkende aspecten:
- 37) De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
- 38) Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme.
- 40) Het voeren van twee wereldoorlogen.
- 43) Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij de oorlogvoering.
- 45) De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
- 47) De eenwording van Europa.
Belangrijke voorbeelden:
- Atoombom op Hiroshima (1945)ka: 40,43,45. Op 6 Augustus 1945 wierpen de Verenigde Staten een atoombom op Hiroshima. De atoombom leidde tot verwoestingen op nog nooit eerder vertoonde schaal
- Marshallplan (1947) ka: 45, 47. De Minister George Marshall komt met Europese herstelprogramma’s die door de Verenigde Staten gefinancierd zouden worden. Het doel van het Marshall plan is om Europa er weer bovenop te helpen na de Tweede Wereldoorlog en communisme te voorkomen.
- Redevoering senator McCarthy over communisten in de Verenigde Staten (1950) ka: 37,45. De angst voor communisme wordt door de koude oorlog in de Verenigde Staten aangewakkerd. Senator McCarthy beweert in 1950 dat het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken geïnfiltreerd is door communisten. Een ‘communistenjacht’ begint.
Belangrijke jaartallen
- 1917: Oktoberrevolutie van Rusland. Onder leiding van Lenin greep de communistische partij de macht.
- 1941: De Sovjet-Unie en Verenigde Staten worden bondgenoten in de Tweede Wereldoorlog.
- 1945: De Conferentie van Potsdam, hier wordt er gesproken over de toekomst van Europa en Duitsland.
- 1947: Start van de Trumandoctrine, hiermee probeert Truman het communisme in te dammen.
- 1948: Begin van de blokkade van West-Berlijn.
- 1955: De Sovjet Unie richt het Warschaupact op, als tegenhanger van de NAVO.
