Europa en de wereld (1945 - 1989)
Bijles geschiedenis VMBO
Welke machtsverhoudingen waren er na de tweede wereldoorlog?
Na de Tweede Oorlog beheersen de twee sterkste geallieerde overwinnaars de wereldpolitiek, maar wel vanuit twee tegengestelde ideologieën.
Verenigde Staten | Sovjet-Unie |
ideologisch | ideologisch |
Democratie | Communisme |
Samenleving die draait om het individu | Samenleving die draait om het collectief |
Vrijheid en individuele ontwikkeling | Gelijkheid en solidariteit |
economisch | economisch |
Kapitalisme en vrij ondernemerschap | Door de staat geleide planeconomie |
Het Westen en Oosten gaan elkaar zien als vijanden en er ontstaat een wapenwedloop. Bij besprekingen over de toekomst bleek het door ideologische tegenstellingen niet mogelijk om gezamenlijke vrede voor Duitsland te sluiten. Er ontstonden onenigheden over de nieuwe machtsverhoudingen in Europa.
De Verenigde Staten vrezen de groeiende politiek en militaire macht van de Sovjet-Unie, en zien de Sovjet-Unie als een gevaar voor de vrije kapitalistische en democratische wereld. Beide supermachten willen na de Tweede Wereldoorlog hun invloedssfeer in Europa uitbreiden.
Hoe werd Europa verdeelt in twee idealistische blokken?
Het wederzijds wantrouwen tussen de supermachten groeit wat leidt tot het ontstaan van de Koude Oorlog, deling van Duitsland en het IJzeren Gordijn dat dat Europa verdeeld in twee ideologische blokken.
De Verenigde Staten stellen zich steeds duidelijker op als wereldleider en geven economische en militaire steun aan landen die bedreigd worden door het communisme. Vormen van deze steun waren:
- Containmentpolitiek = militaire steun aan landen die bedreigd worden door het communisme.
- Marshallplan = economische steun om het communisme tegen te houden, voorwaarde voor het ontvangen van deze hulp is wel dat de Europeanen gezamenlijk een Europees herstelprogramma opstellen.
De Europese landen willen graag de Marshallhulp ontvangen om meer weerstand te kunnen bieden tegen de Sovjet-Unie.
In 1951 wordt de EGKS opgericht, de ‘Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Door de oprichting van de EGKS hebben deelnemende landen geen eigen beheer meer over kolen en staal. Hierdoor wordt het voor een land bijna onmogelijk om oorlog te voeren zonder eigen kolen en staal. De EGKS wordt gezien als een eerste stap richting Europese integratie. In 1957 wordt de EEG, Europese Economische Gemeenschap opgericht en in 1967 de Europese Gemeenschap (EG). De EG is een economisch succes en draagt bij aan een sterke economische groei.
Na de Tweede Wereldoorlog is er behoefte aan een nieuwe internationale volkerenorganisatie. President Roosevelt komt met het plan voor een Verenigde Naties (VN). Een van de doelen van de VN is om geweld tussen landen te voorkomen.
De dekolonisatie van Azië
Alle Europese landen zijn verzwakt door de economische crisis in de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog. In Azië komen verschillende onafhankelijkheidsbewegingen op, bijvoorbeeld in Brits-Indië, Vietnam en Nederlands-Indië, deze bewegingen verzetten zich met succes tegen de terugkeer van Europese koloniale machten.
Op 17 augustus 1945 roept Soekarno de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. Nederland erkent de Republiek niet en stuurt een omvangrijk leger naar Indonesië omdat Nederland de kolonie wil behouden. Tussen 1947-1948 zijn er twee politionele acties; militair gezien zijn deze acties een succes want Soekarno wordt zelfs gevangengenomen. Heel veel landen keren zich echter tegen deze politionele acties, en de druk op Nederland neemt toe vanuit de VN. De Verenigde Staten willen ook dat Nederland stopt met de strijd tegen het Indonesische leger. In 1949 wordt namens Nederland de soevereiniteitsoverdracht getekend door koningin Juliana en minister-president Drees, Nederland erkent Indonesië als onafhankelijke staat.
