De gesteentekringloop
Bijles aardrijkskunde VWO
Wat zijn de gesteentes die kunnen veranderen?
Deze kringloop reguleert de op- en afbraak van landschapsvormen. Tijdens deze kringloop kunnen drie soorten gesteentes in elkaar veranderen. De oorsprong van al deze gesteentes is magma. De gesteentes kunnen ook weer terugveranderen in magma. We lopen de kringloop stap voor stap met jullie door!
We beginnen bij de stollingsgesteenten. Dit gesteente ontstaat wanneer magma of lava afkoelt, voorbeelden hiervan zijn: basalt en graniet.
Sedimentgesteenten ontstaan wanneer er verharding plaatsvindt van sedimentatie door de druk van de bovenliggende laag. Denk hierbij aan zand dat verandert in zandsteen of klei die verandert in schalie. Sedimentgesteenten kunnen ook ontstaan door de afbraak van metamorfe- of stollingsgesteenten.
Metamorfe gesteente ontstaan door vervorming van stollings- en sedimentgesteenten door middel van hoge druk of hoge temperaturen bij dikke sedimenten bedekking of door plooiingen. Tijdens dit proces kan kalksteen veranderen in bijvoorbeeld marmer.
Hoe herken je de bovengenoemde gesteentes?
Maar hoe herken je deze soorten gesteenten? Voornamelijk aan de kleur, gelaagdheid en de aanwezige fossielen of kristallen in het gesteente. We zetten een aantal gesteenten voor je op een rijtje!
Basalt: een stollingsgesteente die gevormd is in diepte bij een langzaam stollingsproces. Herkenbaar aan? Grote kristallen en verscheidene kleuren!
Graniet: is ook een stollingsgesteente, maar daarentegen is gevormd bij snelle stollingsprocessen door het uitstromen van lava aan het oppervlak van de aarde. Herkenbaar aan? geen grote maar kleine kristallen en vaak donker of zwart van kleur.
Zandsteen: is een sedimentgesteente gemaakt van zand door hoge druk van sedimentatie. Vaak te herkennen aan zandkleurige kleur, korreligheid en eventueel laagjes van sedimenten.
Kalksteen: een sedimentgesteente ontstaan uit kalk, vaak te herkennen aan de witte kleur en eventuele fossielen en schelpen.
Leisteen en marmer
Marmer steen: is een metamorfe steen ontstaan door vervorming van kalksteen door druk en hoge temperaturen. Dit gesteente is herkenbaar aan de fijnkorrelige structuur, vaak wit marmer maar er zijn ook andere kleuren, zacht en wordt gebruikt om mee te beeldhouwen.
Leisteen: is een metamorfe soort die door omzetting van klei is ontstaan. De kenmerken van deze steen zijn: gladde structuur, donkergrijze/zwarte kleur, fijne laagjes en daardoor makkelijk te splitsen.
