Was de Franse Revolutie verlicht?
Bijles geschiedenis VWO
Waren er verlichte ideeën tijdens de Franse revolutie?
De verlichte ideeën die in omgang waren tijdens de periode van de verlichting bekritiseerden het functioneren van het Ancien Regime (periode waarin het Franse koninkrijk door absolute vorsten werd geregeerd). De Franse koningen probeerden om deze ‘verlichte’ ideeën te onderdrukken. In de derde stand van de Franse maatschappij groeide verzet, de armere burgers wilden een beter bestaan terwijl de rijke elite meer invloed op het bestuur wilde. De boeren streefden naar een eerlijkere grondverdeling en een afschaffing van de herendiensten. De nadelen van het Ancien régime werden nog voelbaarder door de oorlogen waardoor de staatsschuld nog meer toenam. De staatsschuld was zelfs zo hoog dat dit leidde tot een financiële crisis, hierdoor besloot in 1789 Lodewijk XVI om de Staten Generaal bijeen te roepen. Na 1789 volgde een aantal revoluties waarin hervormingen werden geëist. Het resultaat van de eerste revolutie was de Verklaring van de Rechten van de Mens in 1789 en de grondwet van 1791. Door de Verklaring en de grondwet werd Frankrijk een constitutionele monarchie. In deze constitutionele monarchie werden de standenmaatschappij en de voorrechten van de adel en geestelijkheid afgeschaft. De tweede revolutie vond plaats in 1792, Frankrijk werd een republiek en de Jacobijnen kregen de macht in handen. Door deze machtsovername werd de revolutie geradicaliseerd. Tegenstanders van de revolutie werden onder leiding van Robespierre op grote schaal vervolgd en ter dood gebracht. Deze vervolging en doding van tegenstanders (het schrikbewind) eindigde in 1794 door gematigde revolutionairen. De gematigde revolutionairen vestigden het volgende jaar het Directoire. Door het Directoire werden een aantal radicale beslissingen werd teruggedraaid. Maar de onrust en chaos bleef aanwezig onder de gematigd revolutionairen. In 1799 kwam er een eind aan het Directoire door generaal Napoleon Bonaparte. Napoleon kroonde zichzelf tot keizer en veroverde een groot deel van Europa. De grondwet bleef in aangepaste vorm bestaan.
Welke kenmerkende aspecten horen erbij?
23) Het streven van vorsten naar absolute macht.
27) Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
30) De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
Belangrijke voorbeelden:
- Cahiers des doléances (1789) ka: 27,30.
- Wet Le Chapelier (1791) ka: 27,30.
- Proces van ‘burger Capet’ (1792) ka: 27,30.
- Code Napoleon (1804) ka: 27,30.