Natievorming en staatsvorming
Bijles maatschappijleer VWO
Hoe ontstaan naties?
Er is wetenschappelijke discussie over de vraag wanneer en hoe naties ontstaan. Leiden de bindingen in (premoderne) staten tot loyaliteit aan die staat en het gevoel bij elkaar te horen? Is nationale identiteit dus het product van staatsvorming? Of bestaat er een gedeelde nationale identiteit die ertoe leidt dat mensen die tot één natie behoren gezamenlijk een staat gaan vormen op een bepaald grondgebied?
Modernistische kijk
Volgens veel wetenschappers zijn naties en nationale identiteiten moderne verschijnselen. Deze modernistische kijk op natievorming is nog altijd bepalend in het debat over nationale identiteiten, naties en natievorming. Wetenschappers uit deze school van het sociaal-constructivisme zien de natie als een uitvinding van het negentiende-eeuwse nationalisme. Het idee dat de inwoners van een staat een natie vormen wordt door hen gezien als politieke strategie van politieke elites om de bevolking aan de staat te binden. Natievorming is in dit perspectief een door de staat gestuurd proces: het vastleggen van één taal en deze via (verplicht) onderwijs verspreiden, het geven van vaderlandse geschiedenis op scholen, de invoering van nationale feestdagen, de invoering van dienstplicht etc. Voor verdere uitleg over staatsvorming, zie kernconcept staatsvorming bij het hoofdconcept verandering.
